Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak ważne na co dzień jest właściwe oświetlenie. Dotyczy to zarówno warunków domowych, jak i pracy. Konsekwencje złego oświetlenia na stanowisku pracy są bardzo daleko idące, dlatego badanie oświetlenie w pracy powinno być regularne. Z jakiego powodu właściwe oświetlenie w pracy jest aż tak ważne?
Oświetlenie w pracy, czyli efektywna i bezpieczna praca
Praca przy zbyt słabym świetlenie niesie za sobą wiele konsekwencji i nie chodzi tu wcale tylko o pogarszający się wzrok. Żeby dokładnie omówić tę kwestię, warto najpierw dowiedzieć się w jaki sposób działa ludzki organizm. Miliony lat ewolucji sprawiły, że nasz organizm ściśle uzależniony jest od światła. Dzięki temu mamy bardzo wyraźnie wyznaczony rytm dobowy, który pozwala nam w dzień być aktywnym, zaś w nocy odpoczywać. Kiedy mózg rejestruje mniejszą ilość światła wpadającego do źrenic, to wówczas do krwi uwalniana jest melatonina, która bywa nazywana także hormonem snu. Melatonina sprawia, że zaczynamy odczuwać zmęczenie i zniżenie oraz tak zwane klejące się oczy. Wszystko zmieniło się, gdy jako ludzkość zaczęliśmy używać sztucznych źródeł światła. Dziś, dzięki elektryczności jesteśmy całkowicie uniezależnieni od naturalnego światła, czyli słońca. Niesie to jednakże za sobą także sporo wad, ponieważ dzięki światłu elektrycznemu jesteśmy w stanie pracować o każdej porze dnia i nocy. Zbyt słabe światło na stanowisku pracy skutkuje sennością, znużeniem, apatią i brakiem motywacji do pracy, ponieważ mózg dostaje sygnał, że zaczyna robić się coraz ciemniej i należy rozpocząć uwalnianie melatoniny. Jest to bardzo niekorzystne dla produktywności danego pracownika, a co za tym idzie taki brak efektywności skutkuje mniejszą produktywnością firmy, czy przedsiębiorstwa. Co więcej, warto podkreślić, że w przypadku przemysłu czy branży magazynowej, znużenie i brak koncentracji mogą stanowić realne zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników. Dlatego też każde stanowisko pracy powinno być oświetlone zgodnie z obowiązującymi przepisami.
W jaki sposób bada się oświetlenie na stanowisku pracy?
Pomiary oświetlenia na stanowisku pracy przeprowadzane są przez wykwalifikowanych specjalistów, takich jak AXO24. Badanie przeprowadzane jest z użycie luksomierza, który bardzo dokładnie określa stopień natężenia światłą na konkretnym stanowisku pracy. Warto także dodać , że pomiary oświetlenia w pracy powinny być przeprowadzane po każdym remoncie, czy wymianie okien. Co więcej pracodawca ma obowiązek przeprowadzić badanie natężenia światła na prośbę pracownika.
Dobrze oświetlenie na stanowisku pracy nie tylko wpływa pozytywnie na produktywność danego pracownika, lecz także zapewnia bezpieczeństwo i niweluje niebezpieczne sytuacje wynikające ze znużenia i braku koncentracji.
Dobrze dobrane oświetlenie może również znacząco poprawić samopoczucie pracowników. Światło dzienne i sztuczne o odpowiedniej barwie i intensywności ma wpływ nie tylko na wydajność, ale również na nastrój, poziom stresu i ogólną satysfakcję z pracy. Barwa światła chłodna sprzyja koncentracji i pobudzeniu, dlatego znajduje zastosowanie w biurach i halach produkcyjnych. Z kolei cieplejsze odcienie światła są bardziej relaksujące i mogą być stosowane w pomieszczeniach socjalnych czy strefach wypoczynku. Pracodawcy, którzy inwestują w ergonomiczne i dostosowane do zadań oświetlenie, zauważają mniejszą liczbę zwolnień chorobowych oraz większe zaangażowanie zespołów.
Nie bez znaczenia pozostaje także aspekt prawny. Zgodnie z przepisami BHP, obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom odpowiednich warunków pracy, w tym właściwego oświetlenia zgodnego z normami PN-EN 12464-1. Niezastosowanie się do tych wymogów może skutkować nie tylko pogorszeniem warunków pracy, ale również konsekwencjami prawnymi i finansowymi podczas kontroli Państwowej Inspekcji Pracy. Regularne badanie oświetlenia to nie tylko forma profilaktyki, ale także dowód odpowiedzialności pracodawcy i dbałości o dobrostan pracowników.
❓Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
1. Jakie są objawy zbyt słabego oświetlenia na stanowisku pracy?
Senność, znużenie, trudności z koncentracją, bóle głowy, a nawet pogorszenie nastroju i wydajności.
2. Czy sztuczne światło wpływa na rytm dobowy człowieka?
Tak. Sztuczne światło może zaburzać naturalny cykl snu i czuwania, szczególnie jeśli jest zbyt słabe lub ma nieodpowiednią barwę.
3. Jak często należy przeprowadzać pomiary natężenia światła w miejscu pracy?
Po każdym remoncie, zmianie okien lub oświetlenia, a także na wniosek pracownika lub w ramach okresowych przeglądów BHP.
4. Kto może przeprowadzać pomiary oświetlenia na stanowisku pracy?
Uprawnieni specjaliści, najczęściej z firm zajmujących się oceną środowiska pracy, takich jak AXO24.
5. Jakie normy oświetleniowe obowiązują pracodawców?
W Polsce podstawową normą jest PN-EN 12464-1, określająca wymagania dla oświetlenia wnętrz, w tym stanowisk pracy.
6. Czy złe oświetlenie może stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia?
Tak, zwłaszcza w przypadku prac fizycznych, przemysłowych lub magazynowych, gdzie brak koncentracji zwiększa ryzyko wypadków.
7. Czy pracodawca może zostać ukarany za niewłaściwe oświetlenie?
Tak. W przypadku wykrycia nieprawidłowości przez PIP, pracodawca może otrzymać nakaz poprawy warunków oraz grzywnę.
8. Jakie światło jest najlepsze do pracy biurowej?
Barwa neutralna do chłodnej (ok. 4000–6000 K), która sprzyja koncentracji i nie męczy wzroku.
9. Czy pojemność światła (lumeny) to to samo co natężenie (lux)?
Nie. Lumeny opisują całkowitą ilość światła, a luxy – jego natężenie na konkretnej powierzchni. To właśnie luxy mierzy się przy ocenie oświetlenia stanowiska.
10. Czy można poprawić jakość oświetlenia bez wymiany całego systemu?
Tak – poprzez zastosowanie lepszych źródeł światła (LED), zmianę barwy, rozmieszczenia opraw lub doświetlenie punktowe.